Rap Kreyòl : Yon katafal pèt pou Ayiti

Deba

(Foto logo : Izolan ak Young Cliff, 2 manm Barikad Crew, dimanch 15 jen bò 1 nè apremidi nan ri Nikola : mezanmi, pa gen bouch …)

Dimanch maten , bò 8 tè, etan m ap vire bouton radyo m pou m chache kèk emisyon analiz, mwen tonbe sou yon ekip moun ki ap detaye ak anpil emosyon nan vwa yo, yon nouvèl tèt chaje sou Magik 9. Tout ekip « Lekòl Lage a » te reyini yon mannyè espesyal pou pale sou gwo aksidan ki te rive sou wout aewopò a kote, bò 1 nè edmi nan maten, 5 jèn gason pèdi lavi yo nan yon kondisyon terib (pifò kadav yo te sanble ak patat yo kite boukannen nan dife, dapre sa ki t ap rakonte). Twòp vitès pèmèt lanmo fè ti mesye yo yon ti pas kout,anfen, men sa tris. Lè m sonje se yon 15 jen kolon franse te anbake Tousen Louvèti pou y al touye l nan peyi Lafrans, mwen di, gen lè jou 15 jen an, se yon dat madichon pou Ayiti.

Malgre mwen pa yon fanatik mouvman hip hop kreyòl la, mwen te resevwa yon gwo chòk, lè mwen tande 3 rapè Barikad Crew, yon mizisyen ak yon zanmi ki t ap kondwi pèdi lavi yo. Barikad Crew se yon gwoup mwen ap swiv depi 2 lane, depi kanaval 2006 kote yo te sòti ak mòso ki rele « se Trip n ap trip » la. Annapre vin gen « Kijan l te ye », « Jwi lavi w » tout radyo ap pase anpil depi aksidan trajik sa a, « Tay Kreyon », « Pa koupe bwa » epi yon mizik, se li mwen pi renmen (pawòl yo pwofon anpil), ki rele « Nou di Non ». Nan dènye mizik sa a, ti mesye Barikad Crew yo esplike aklè kijan jenès la demaske epi rejte mòd sosyete tèt chat nou gen la a.

Rapè Bas –Peu- de -Chose yo di :

"peyi a kowonpi,pèvèti,lamoral fin pèdi
jodi a je n louvri
nou pa bouche nen n pou n bwè dlo santi
nou di non, peyi a pa pou vann
nou pran nan pa konprann
gen yon bann otorite, se pa nou y ap defann
manje pa janm desann
pa gen travay pou fanm
nou refize met tèt ansanm
_ lekòl tounen savann
si nou vle sa chanje
pa gen chita gade
lite pou n avanse
echèk pap fè n dekouraje
fò n pa pè afwonte baryè k
drese nan sosyete
kilti se sèl zam nou rete...,.."

Mezanmi, anverite, si nou byen kalkile n ap wè, ti mesye sa yo , anpil moun rele ”gangster” oubyen ”vagabond”, sanble yo te gen yon bagay nan sèvo yo, yo te gen yon rèv pou Ayiti. Jan ti mesye yo renmen chante sa :”Deske nou se nèg geto, yo panse nou pa gen nivo”.

Anverite, nan chante mouvman rap kreyòl la, gen yon seri deskripsyon ki fèt, yon seri pawòl ki di kote, nan yon ti fraz, rapè y ap di ki pa gen anyen nan tèt yo ranmase tout sous malè peyi sa a tankou : “se vre , yo jete ti moun nan lari tankou yon sache dlo” oubyen “ Si nan edikasyon pèsòn moun pa envesti, n ap mande ki avni pou sa ki pi piti”.

Eske yo te sou bon wout ? Mwen pa konnen epi tou , mwen pa gen dwa jije men, yo t ap chache deske, jenerasyon anvan yo pat akonpanye yo kòmsadwa, pat prezante yo yon seri modèl. Kidonk yo vin tounen pwòp modèl tèt yo epi pezape, yo vin tounen (vle pa vle, kontan pa kontan) , yon seri modèl pou jenès peyi d Ayiti. Wi , se sa li ye. Antouka, jan yo di ”tout sa n fè se ak fòs nou”. Se sa k fè yo te ka vann 5000 CD nan 2 jou nan « Musique en Folie » 2007 la. Jan Frantz Duval di sa : ”yo reyisi fè sa okenn lòt gwoup Ayisyen pa reyisi fè” epi li kouri ajoute ” sa k pase a fè nou mal, fè nou mal anpil, nou di kouraj a tout sa k rete yo”.

Dimanch bò midi, mwen kontre yon ekip jèn ak mouchwa wouj ki t ap pase nan riyèl Romain apre yo fin fè yon vizit solidarite nan ri Nikola. Mwen mande youn nan yo si li se fanatik Barikad Crew. Li reponn mwen “Mwen fou de Barikad Crew”.

Devan pòt chak manm gwoup la (oswa fanmi yo) zanmi ak fanatik te rasanble, tankou anwo a nan nimewo 51 an ak anba nan nimewo 28 la .

Yon moun ki pat desann nan ri Nikola dimanch 15 jen an pap ka konprann ki emosyon ki te genyen, ki dezolasyon ki te nan je tout moun. Istwa Barikad Crew marande ak kominote ri Nikola ak plas Carl Brouard la. 8 nan 11 manm gwoup la leve depi tou piti nan zòn nan. Se 3 zanmi : Jean Walker Sénatus (Papa K-ta-falk), Badio Junior (Deja Vu, fanatik yo di “Dejavou”) epi Jean Josué Clotaire (Condagana) ki te chita ansanm nan dat 22 desanm 2002 pou kanpe Barikad Crew.

Apre anpil efò, piti piti, moun lòt zòn vin ap konn gwoup la, espesyalman apre pasaj yo nan twazyèm Konkou Mizik Nwèl Telemax la nan lane 2005. Kanaval “Trip n ap trip la” fè kap yo vole wo nèt san l pa janm desann.

Nan aksidan dimanch 15 jen an, 2 nan 3 manm fondatè yo vwayaje pou letènite : Katafal (29 lane) ak Dejavou (27 lane). Zetwal yon twazyèm rapè file tou, kidonk : Dade (Johnny Emmanuel, 26 lane edmi). James oubyen Djo (Magloire Wilberson) yon mizisyen ki te antre nan fanmi Barikad Crew a depi 3 mwa sèlman ansanm ak Guichard, yon zanmi ki t ap kondwi pati tou pou peyi san chapo.

Malgre mwen pat janm gen chans rankontre youn nan ti mesye yo anvan gwo katastròf sa a, nou ka imajine kijan doulè a rèd pou Bricks, Izolan, Phantom, Master Son, Brital, Condagana, Marco epi Young Cliff, Buzu mix (DJ BC a), Manajè a epi tout rès fanmi a.

Mwen te vle rache kèk pawòl nan bouch Izolan men, lè mwen te antre nan chanm kote kèk zanmi pre ak kèk fanmi te reyini, pat gen mwayen. Se pa entansite soufrans lan ki te twò wo ; sa m te wè a te depase kad soufrans, te gen yon emosyon ekstwòdine mele ak yon gwo silans ki fè moun pat konnen si se nan yon move rèv nou te ye oswa si nou te nan reyalite a. Ay, anverite, Lavi a Dwòl. Grenn je Izolan pa t ap gade okenn kote epi yo te klere san li pa t ap kriye. Young Cliff (ti piti a) te tèt bese, gwo gout souè t ap sot nan fwon li . Mwen fè yon foto (foto logo) epi mwen sòti. Pat gen anyen pou di. Nan yon sikonstans konsa, menm de ti mo rekonfò sanble ak pawòl van, pawòl ki pa itil. Se konsa, menm DJ Fanfan, ki se yon poto k ap kore gwoup la sanble, te fè konnen :”pa gen gran choz pou di paske bagay la rèd”.

Men, pawòl ki te pi rèd pou moun tande se rèl paran jèn sa yo. Sanble Dejavou te òfelen, se matant li ki se marenn li tou ki leve l . Madanm sa a di li pran anpil imilyasyon pou fè l rive kote li ye la a ( nan travay nan faktori ak lòt) epi kounye a ”manje a kwit epi se konsa li pati”.

Manman Dade li menm (Madan Raymonde Chery) fè konnen : ”li poko janm dòmi sou yon kabann pou kont li. Li toujou dòmi dèyè do l chak swa” epi li ajoute Dade ”se te zanmi fidèl li”.

Katafal , li menm, se te sèl pitit manman l ak papa l, 2 jèn, li te fèk fete 29 lane li . Ginette Beauvais di : « m santi se 2 pye m ki koupe, se 2 bra m ki kase ».

Annapre, mwen aprann gen lòt move nouvèl ki tonbe men, bagay yo twò tris, bagay yo rèd antouka nou dwe salye memwa menaj Katafal ki al jwenn li (mwen pa konn non li, sanble li te rele Nathalia). Pou tout sa ki rete yo, n ap fè yo sonje, kounyea fòk nou ret tèt frèt epi fòk nou kontinye “lite jis souf nou koupe. Kounyea, li lè pou n goumen pou sa nou kwè” : fòk nou lite pou Lavi, fòk nou lite pou Inite.

Nan sans sa a, youn nan pi bèl deklarasyon mwen tande jou dimanch 15 jen madichon sa a se deklarasyon youn nan rapè Rock Fam yo kidonk deklarasyon Atross (Stevenson Telfort). Atross di : « Nou menm nan Rock Fam, lè nou tande nouvèl sa a, nou santi, yon bò nou pèdi, fanatik Rock Fam yo pèdi » epi li rapouswiv pou di : “nou menm ak Barikad Crew, nou t ap mennen yon lit pou nou ka fè respekte Jenès la an Ayiti. Yo pat respekte nèg geto, yo te panse se sèl kaoutchou nou ka boule. N ap di fanatik Rock Fam,fanatik Barikad Crew, li lè pou nou fè yon trèv”.

Mesye Rock Fam yo anonse yo pare pou bay lebra a Barikad Crew epi yo anonse yo anile tout pwogram yo te genyen. Atross fè konnen kòm gen nèg ki toujou la pou ankouraje divizyon, pou mete zizani ant frè, se sa k fè li poko ka desann wè tout zanmi li yo nan ri Nikola men li “ta renmen pou se plizyè rapè Rock Fam” ki pote sèkèy defen yo lè antèman an”. Lè mwen te tande deklarasayon sa a, tout san mwen tresayi deske mwen wè sa t ap yon bèl leson jèn yo t ap bay politisyen ratdokale ki toujou ap ankouraje ladivizyon nan mitan mas pèp la etan yo ap fè “conscensus” antreyo pou separe gato pouvwa a epi regle zafè yo.

Mwen pa konnen si tout ti mesye yo pare pou sa men mwen konnen pifò jèn yo t ap kontan wè Izolan ak Phantom ki ap bay Tuppy X yon bèl akolad etan y ap fè l konnen lagè mouchwa wouj, mouchwa nwa a fini deske li te vin depase kad yon senp polemik ant 2 fòmasyon mizikal. Fòk nèg yo sonje Bapedchoz ak Badelma fè pati yon sèl peyi : Ayiti.

Nan kwen ri pave ak Monseyègiyou mwen te kwaze ak yon mouchwa nwa epi mwen te mande l
kisa yo genyen ak Barikad Crew ? Li te fè m konnen « nou pa gen anyen avè yo, se polemik ki
t ap fèt, nou pa lenmi. » epi li ajoute : ” nou menm tou, kou a fè nou mal “. Kidonk, sanble, mouvman Inite a ap pran jarèt, Inite pou gwoup moun ki gen menm enterè sispann batay antre yo epi marande fòs yo pou yo defann dwa yo. Jan yon chante Rock Fam di sa « Tout sa k fèt se pou yon kòz », mouvman hip hop kreyòl la pran yon gwo kou, sa dwe sèvi pou nou etenn souf tout chire pit. Jèn Ayiti yo, divizyon dwe kaba nan mitan nou. Gen twòp bagay enpòtan pou nou regle. Gade kijan peyi a kanngoule.

An nou fè yon ti kout je ankò sou pawòl chante ”Nou di Non ” an, yon chante mwen renmen anpil anpil deske, chak fwa mwen tande l , mwen dekouvri yon lòt mesaj ankò, yon lòt pawòl verite ladan l :

”Nou tout fè youn, se sa k ap bay lavi
..,..pa kite divizyon pran plas pou l antre nan kè n
sinon n ap toujou anfas moun ki se frè nou”.

Pou deskripsyon ti vire won mwen t ap fè anba lavil jou dimanch 15 jen an, mwen sètoblije kanpe la. Mwen pap ka fin rakonte nou tout sa mwen tande epi wè jou sa a. Men pou fini, m ap di nou sa mwen tande bò 4 trè nan apremidi devan Katedral.

Etan m ap pase devan mesye ki ap vann blendè ak televizyon dezyèm men yo, mwen wè 3 jènjan, 3 mouchwa wouj ki ap pale. Mwen pwoche bò kot mesye yo epi mwen mande sa k te parèt pi jèn nan yon sèl kesyon, mwen di l konsa « si ou ta di m yon sèl pawòl tou kout sou Barikad Crew, kisa ou ta di m ? » Li gade m, li fè yon ti kalkile epi li di « Barikad Crew pap kraze ».