Ayiti : Refòm lajistis la se yon moso nan pase men ki dwe fèt nan Leta a

Komite Kòdinasyon Fowòm Sitwayen pou Refòm Lajistis, k ap feraye depi 2001 an Ayiti, wete chapo l devan inisyativ prezidans peyi a pou pran devan nan koze refòm lajistis la, envite twa Pouvwa Leta yo chita ansanm epi louvri deba ak sosyete sivil la.

Dokiman sa a vin jwenn AlterPresse nan dat 17 jen 2007

Nòt pou Laprès

Sa nou gen pou di sou premye rezilta Gwoup travay pou refòm Lajistis sòt pibliye

Komite Kòdinasyon Fowòm nan te koute ak anpil enterè premye rezilta Gwoup travay pou Refòm Lajistis, Prezidan an te mete sou pye a, te prezante bay sosyete Ayisyen an ak laprès, nan dat mèkredi 13 jen 2007.

Nan moman Komite Kòdinasyon an ap prepare 8yèm rankont nasyonal Fowòm nan, li pran mobilizasyon Prezidan Repiblik la kont korispsyon an tankou mobilizasyon pa l.

Nouvo rankont Fowòm nan ap etidye yon fason espesyal reyalite korispsyon an ki fè pa genyen sekirite jiridik nan peyi a.

« Pa kab gen sekirite jiridik poutèt genyen kowipsyon nan sistèm Lajistis la ».

Nan dènye mwa sa yo, Komite Kòdinasyon Fowòm nan konstate genyen yon seri antant enpòtan k ap grandi ant divès sektè nan sosyete a sou sa refòm Lajistis nan peyi a dwe ye, ni sou chimen an ki pou kondwi ladan l.

Konsa nou konstate :

· Gen antant sou nesesite pou satisfè demann sitwayen yo pou jwenn jistis, pou lite kont enpinite ak korispsyon, epi pou renouvle valè sosyal yo ki dwe fondasyon Nasyon an.

· Gen antant sou nesesite pou Pouvwa Leta yo, ki reprezante Leta ki granmoun tèt li, ap pale tout tan ak sitwayen yo nan peyi a : se sèl fason pou tout desizyon yo pran yo kòrèk, lejitim, efikas, epi pou tout sosyete a asepte yo.

· Gen antant sou sa k fè tout jefò pou reyalize refòm Lajistis pandan 20 lane ki sòt pase yo pa t kapab reyisi. Divès tantativ sa yo pa t demokratik, sa vle di : yo te fèt depi anwo, san yo pa t konsidere sitwayen an ki premye aktè a, paske se li k bezwen jistis.

· Gen antant sou nesesite pou yo mete yo dakò sou yon diagnòstik ki di aklè ki sa k pa mache nan Lajistis la.

Pandan 6 lane, Fowòm Sitwayen ap travay atravè 10 depatman peyi a ak plis pase 2 mil òganizasyon, li te fè analiz, li devlope yon vizyon, li mete akò sou yon seri gran prensip pou refòm nan fèt.

Rezilta travay sila a parèt nan yon dokiman « Pak oswa Angajman sosyete sivil la pran pou Refòm Lajistis » (www.forumcitoyen.org.ht). Plis pase 250 òganizasyon gen tan siyen l atravè peyi a.

Tout kote Fowòm nan envite moun nan tout kategori sosyal yo reflechi ansanm sou Lajistis, moun yo pran konsyans refòm nan kapab fèt. Li posib, menm si chimen an genyen anpil egzijans ladan l, menm si pa gen wout dekoupe.

Komite Kòdinasyon Fowòm Sitwayen pou Refòm Lajistis kontinye ap envite tout òganizasyon yo nan sosyete sivil la pou yo siyen « Pak oswa Angajman Sosyete Sivil la pran pou Refòm Lajistis ».

Men ki jan Fowòm Sitwayen an wè refòm Jistis la kapab tounen reyalite :

· Refòm Lajistis la, se yon moso nan refòm Leta a li ye. Se pa sèl Lajistis ki malad. Se tout Leta ki dwe chanje mòd fonksyònman l ak pratik li yo.

· Refòm Lajistis la dwe rezilta yon pwosesis demokratik, kote pi plis moun posib patisipe, epi bay lide yo. Se sèl fason pou tout desizyon, yo pran yo, antre nan konsyans moun tout bon, epi makònen yo ak konviksyon sitwayen ak sitwayèn yo nan peyi a.

· Refòm nan dwe fèt ak sosyete sivil la menm. Konsa, Fowòm nan pa kapab dakò ak dokiman Gwoup travay la, ki sanble limite kontribisyon sosyete sivil la nan fè pledwaye ak Palman an pou yo vote yon seri lwa yo te prepare yon lòt kote (Mesures, paj 18).

· Se enstitisyon, lalwa mete pou sa, ki genyen dènye pawòl sou tout desizyon ki dwe pran yo. Enstitisyon sa a, se Palman an ki dwe jwe wòl li kòm sa dwa.

MEN KI SA KI MANKE LAN DOKIMAN AN

· Dokiman travay la nonmen anpil aksyon ak ijans ki dwe fèt. Men, dokiman an pa bay yon vizyon, epi li pa di ki prensip ak valè ki dwe gide travay refòm nan, li pa bay kritè ki pou mezire si chak pa, nasyon an mete, ale nan bon direksyon an.

· Dokiman an pa bay yon kalandriye pou refòm nan. Ki kote nou bezwen rive nan konbyen tan ? ak ki mwayen ? Sèlman, lè genyen yon kalandriye ki chita sou reyalite peyi a, y ap reyisi mobilize tout fòs yo pou ale nan menm direksyon.

· Yo dwe esplike chak lwa y ap vote a aklè devan popilasyon an – sitou lwa sa yo ki dwe pèmèt refòm nan tanmen fèt toutbon. Konsa, popilasyon an pral konprann peyi a vanse sou chimen refòm nan tout bon vre.

· Dwe genyen yon bidjè (sa vle di : mwayen finansye) ki montre aklè volonte Gouvènman an pou reyalize sa k bezwen reyalize nan tan an ki prevwa pou sa.

Pòtoprens, vandredi 15 jen 2007

Jean-Claude Bajeux, Sant Ekimenik Dwa Moun (CEDH)

Jean Lhérisson, Ayiti Solidarite Entènasyonal (HSI)

P. Jean Hanssens, Komisyon Nasyonal Jistis ak Lapè (JILAP)