Español English French Kwéyol

Nan okazyon ansasinay Jacques Roche

“Ayiti tounen yon vrè lanfè paske plizyè sekte kontinye refize aksepte responsabilite yo”

Tèks Daniel Morel ak Jane Regan [1]

AlterPresse resevwa dokiman sa a 19 jiyè 2005

Se avèk anpil tristes nou tande Jak Woch mouri akòz mawonaj ak
iresponsabilite tout yon seri moun ak enstitisyon ki andedan Ayiti epi ki
lod bò a, tou.

Nou pa t janm panse se yon moun tankou Jak yo ta ka fè sa. Yon moun ki te
telman dou, janti, pwofesyonèl, komik ak trè serye alafwa. Yon moun ki te
kwè nan peyi l. Yon konvèsayon avè l te soufi pou santi chalè li, bon
volonte li, dousè li, dedikasyon li. Ki jan yon moun konsa ta ka an danje?
Ki kalite moun ki ta ka fè yon zak konsa sou yon moun konsa?

Ayiti tounen yon vre lanfè. Nou te toujou di sa kòm yon plezantri. Men, di
jou an jou, nou wè se vre.

Men, se pa yon lanfè selman paske y ap kidnape, vyole, tortire ak touye
moun. Depi kèk tan, espesyalman depi 29 fevriye 2004, li vin yon lanfè tout
bon vre paske plizyè sekte ayisyen kontinye refize aksepte responsabilite yo
parapòta sitiyasyon politik, ekonomik, sosyal, anviwonman, ets.

Jak te konn sa. Li te ekri sou sa, li te pale sou sa.

Li te vle chanjman. Li te travay nan twa òganizasyon medya epi nan chak
kote, li te bay yon ti moso nan espwa li.

Pwoblem la se, preske pa gen moun tankou Jak ankò.

Epi, se kle, moun ki kontwole majorite gwo asosyasyon patwonal, politik, ak
ONG, yo pa gen ni kouraj, ni konviksyon Jak.

Yo pe kritike Nasyon Zini twòp. Yo pa vle pale dirèk sou kesyon enjerans
anbasad yo. Yo twò kontan kanpe nan lin pou èd etranje, pou jwenn yon
kontra, pou fè pwojè yo pase. Yo tou pare pou al nan seminè Nasyon Zini fè
pou swadizon sivilize yo epi fè yo siyen yon “pak.â€

Poukisa yo pa ka fè yon pak san Nasyon Zini? Poukisa yo pa ka mete plis
presyon sou gouvènman yo, sou biznis yo, pou yo ranmase plis resous andedan
peyi a, anvan yo lonje bòl yo? Poukisa yo refize di anbasad yo: “Mesi, nou
pa bezwen ou. Fwa sa a, nou pral regle pwoblèm nou pou kont nou.†Poukisa
yo pa reyini tèt yo pou kesyone, kritike epi petèt menm denonse yon misyon
Nasyon Zini ki deja koute plis pase $400 milyon... nan yon peyi kote yon ka
(1/4) nan moun yo grangou? Yon peyi ki pa gen sistèm jidisye, ki gen yon fòs
polis ki twò piti epi ki malad anpil, kote monn yo ap glise desann nan
lanme.

Li twò fasil pou di se chimè pou kont yo ki touye Jak.

Ann gade tèt nou nan glas...

Se akòz moun sa yo - moun ki gen sa yo rele “pouvwa†nan peyi a - tout chimè
kriminèl yo mache kote yo vle pou yo touye.

Si se vre kriminèl sa yo ap touye moun, nan yon setèn sans nou ka di, se lòt
moun yo, lòt sektè yo, ki touye lespwa.

Jak te gen yon ti moso lespwa toujou. Kriminèl yo ak iresponsab yo touye l.

Sepandan, ti lespwa sa a toujou la, andedan kèk moun ki an Ayiti, epi andeyò
peyi a, tou.

Men, rès lespwa sa a pral mouri nèt si menm gwoup, pati, ak enstitisyon sa
yo kontinye nan mawonaj, nan konte sou etranje, nan pe pale dwat.

Nou voye kondoleyans ak respè tou tout kamarad travay li epi pou fanmi ak
zanmi li.

Daniel Morel
Jane Regan
Wozo Productions


[1Jounalis ayisyen ak ameriken ki travay lontan an Ayiti